Breda pamięta o maczkowcach do dziś

„Generał Stanisław Maczek i jego żołnierze” – to tytuł plenerowej wystawy, którą mogą zwiedzać mieszkańcy holenderskiej Bredy. Ekspozycję przygotowało Muzeum Historii Polski we współpracy z tamtejszym Muzeum Generała Maczka. Wystawa jest częścią obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Holandii spod okupacji niemieckiej przez wojsko polskie. Powstała dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawa otwarta w Bredzie, we wrześniu czynna była w Warszawie. Obejrzało ją około 120 tys. ludzi i zebrała bardzo pochlebne recenzje. W wernisażu w Holandii udział wzięli przedstawiciele władz miasta, polscy dyplomaci, żołnierze holenderscy i polscy oraz przedstawiciele świata kultury, środowiska kultywującego pamięć o legendarnym generale i jego żołnierzach, a także jeden z dwóch żyjących w Bredzie maczkowców.

Dyrektor MHP Robert Kostro przypomniał drogę życiową i zawodową Stanisława Maczka podkreślając, że choć z wykształcenia był filozofem został wybitnym wojskowym. Szczególnie trudny okres nastąpił zaraz po wyzwoleniu Bredy. „Polskie władze komunistyczne zapomniały o generale zaś Breda przyjęła Polaków niezwykle gościnnie, dla wielu stając się nowym domem i pamięta o maczkowcach do dziś” – podkreślił Kostro.

Burmistrz miasta Paul Depla zaznaczył wielką rolę, którą współcześnie odgrywają potomkowie maczkowców stając się inspiracją dla ludzi młodych, którzy sami znaleźć muszą swoje miejsce w pielęgnowaniu demokracji i wolności. „Wystawa Muzeum Historii Polski jest pięknym prezentem dla Bredy” – podsumował Depla.

Ambasador Polski w Holandii Marcin Czepelak nazwał Stanisława Maczka nieugiętym patriotą i wybitnym dowódcą, ale także prekursorem modernizacji Wojska Polskiego.
Wystawa w centrum Bredy (w pobliżu zamku) potrwa do 3 listopada.

Zwiedzający wystawę mogą bliżej poznać nie tylko przebieg walk 10. Brygady Kawalerii i 1. Dywizji Pancernej w latach 1939–1945, ale również dowiedzieć się jak wyglądała żołnierska codzienność w koszarach i na froncie, jak spędzano wolny czas, gdzie spano, co jedzono, jak radzono sobie z wojennym stresem i tęsknotą za bliskimi oraz za krajem. Opowieść, wzbogacona o nieznane zdjęcia, kroniki filmowe oraz wspomnienia żołnierzy, pomogła lepiej zrozumieć tamten trudny czas.

Narracja wystawy prowadzi zwiedzających od początku kariery wojskowej Stanisława Maczka, czyli od czasów przed I wojną światową i awansu na polu bitwy w 1919 roku, przez kampanię wrześniową w 1939 roku, w której 10. Brygada Kawalerii pod dowództwem Stanisława Maczka osłaniała przed Niemcami Armię „Kraków”, ewakuację przez Węgry i Francję na Wyspy Brytyjskie, aż po lądowanie aliantów w Normandii i serię zwycięskich bitew z 1944 roku, podczas których 1. Dywizja Pancerna gen. Maczka uwolniła od okupacji niemieckiej kolejne miejscowości Francji, Belgii i Holandii. Na końcu poznajemy powojenne losy żołnierzy, z których część założyła rodziny na Zachodzie, część zaś, mimo niebezpieczeństw wynikających z podporządkowania Polski Związkowi Sowieckiemu, zdecydowała się wrócić do ojczyzny.

Wystawa wpisuje się w dwie ważne rocznice: wrześniową rocznicę wybuchu II wojny światowej oraz przypadającą 29 października 75. rocznicę wyzwolenia holenderskiej Bredy.
Mobilna wystawa jest częścią szerszego projektu poświęconego gen. Maczkowi. W ramach przedsięwzięcia finansowanego przez MKiDN Muzeum Historii Polski współpracuje z Muzeum Generała Maczka w Bredzie nad przygotowaniem stałej ekspozycji Memoriału gen. Maczka w Bredzie. Wyprodukowany został również film dokumentalny poświęcony losom Stanisława Maczka i 1. Dywizji Pancernej, którego reżyserem jest uznany twórca filmów o tematyce historycznej Rafał Geremek. Powstał także film animowany Marian na froncie, inspirowany rysunkami korespondenta wojennego przy 1. Dywizji Pancernej Mariana Walentynowicza, szerzej znanego jako twórca Koziołka Matołka. Animacja opowiada o jego wojennych losach.

Ekspozycji towarzyszy katalog, a w przygotowaniu jest internetowa wersja wystawy, która będzie dostępna na międzynarodowej platformie Google Arts & Culture (www.wystawy.muzhp.pl). Natomiast na 2020 rok zaplanowana jest międzynarodowa konferencja naukowa. Termin i miejsce: 11 października – 3 listopada 2019 r., Kasteelplein, Breda. Wstęp wolny.