„Cesarz” Kapuścińskiego w Young Vic Theatre

His Majesty knew that a joke was a dangerous form of opposition.

Od 3 do 24 września w prestiżowym Young Vic Theatre w Londynie wystawiana jest sztuka na podstawie reportażu Ryszarda Kapuścińskiego „Cesarz”. Reżyserem spektaklu jest Colin Teevan, a główną bohaterką będzie Kathryn Hunter, znana ze sztuki “Kafka’s Monkey”. Muzykę napisał Temesgen Zeleke.

„Cesarz” (ang. „The Emperor”), jeden z największych bestsellerów światowych, opowiada o Etiopii i dworze cesarskim Haile Selassie I za czasów monarchii konstytucyjnej oraz w momencie rewolucji. Pisarz nie ukazuje członków komunistycznej junty wojskowej, którzy obalili monarchię. Zamiast tego przedstawia relacje byłych członków dworskiej kamaryli, należących do cesarskiej świty. Kapuściński rekonstruuje obraz systemu oczyma ludzi pałacu. Ich relacje, naszpikowane pozornie nieważnymi szczegółami, składają się na wizerunek obalonego reżimu, będąc zarazem dowodami rzeczowymi, świadczącymi o jego zbrodniczości.

Jest to opowieść o mechanizmach totalitarnej władzy. Opowiadając o reżimie Hajle Selasje w Etiopii Kapuściński pokazuje sytuację w Polsce za czasów Gierka. To ludzie, swoją uległością, interesownością, chęcią zrobienia własnej, prywatnej kariery, tworzą system. Dyktator zaś staje się ich „przepustką” do sprawowania choć cząstki władzy. Hajle Selasje miał na przykład rozbudowany system donosicieli, na którego czele stało kilka osób, z którymi cesarz osobiście się kontaktował. Ci z kolei mieli własnych szpiegów. Ci, którym udało się znaleźć zajęcie w pałacu, w pobliżu cesarza, wygrywali los na loterii – żyli względnie dostatnio. Im większe oddalenie od centrum władzy, tym większa nędza i wyzysk oraz bezprawie.

Reportaż stał się świadectwem przeszłości, a także zjadliwą, groteskową satyrą na system. I to nie tylko na system obowiązujący w cesarstwie Haile Selassie, ale w każdym kraju kierującym się podobnymi zasadami ustrojowymi.

Sam Ryszard Kapuściński jest uznawany za najwybitniejszego pisarza spośród polskich reporterów, zwany „cesarzem reportażu”. Jest najczęściej, obok Stanisława Lema, tłumaczonym polskim autorem. (mag)

“Stunning – a magical elegance”

Napisał o sztuce John Updike z “New Yorker Magazine”